Chciałbym dziś napisać o bardzo ciekawym zjawisku. Okazuje się że coraz więcej wegan (roślinożerców) rezygnuje z swojej diety. Powodem jest między innymi fakt, iż nie są w stanie dostarczyć odpowiedniej ilości kwasów EPA, DHA, witaminy D3 czy B12. Jest to zrozumiałe gdyż najlepszym źródłem EPA i DHA są ryby. Podobnie wygląda sytuacja z konieczną dla naszego zdrowia witaminą D3 lub B12.
Są przypadki że znani blogerzy przez promowanie suplementacji omegą-3 z ryby są wykluczani z grup na „fejsie” dla wegan. Czy faktycznie omega-3 z ryby jest niezastąpiona?
Zanim zagłębię się w teorie na temat wyższości jedzenia ryb, czy też raczej siemienia lnianego, w kontekście kwasów tłuszczowych omega-3 rzucę kilka info generalnie w temacie, na co, po co są nam potrzebne owe kwasy.
Czym są kwasy tłuszczowe i do czego są nam potrzebne znajdziesz Tutaj »
Tutaj się ograniczymy tylko do informacji, że ryby zawierają wiele kwasów tłuszczowych, ale te kwasy, które są uważane za najbardziej dla nas korzystne to długołańcuchowe omega-3.
Omega-3, to kwas eicosapentanaenowy zwany EPA, kwas
dokozaheksaenowy zwany DHA i alfalinolenowy zwany ALA.
EPA i DHA są kwasami tłuszczowymi omega-3, które znajdują się wyłącznie w rybach, owocach morza i morskich glonach.
Natomiast w roślinach takich jak len, konopie, dynia i orzechy włoskie występuje omega-3, jako kwas tłuszczowy alfalinolenowy zwany ALA.
Wielonienasycone kwasy tłuszczowe zaczęto odkrywać pod koniec lat dwudziestych ubiegłego wieku.
Dowiedziono, że stanowią one niezbędny składnik diety człowieka. Ówczesne metody laboratoryjne nie pozwalały na wychwycenie istotnych różnic pomiędzy poszczególnymi kwasami, dlatego określono je wspólną nazwą: „witamina F”.
Dzisiaj wiemy, że właściwości kwasów tłuszczowych zależą w pierwszym rzędzie od położenia ostatniego wiązania podwójnego (nienasyconego) w łańcuchu węglowym. W naturze wiązania nienasycone najczęściej występują co trzy kolejne atomy węgla, omega-3, 6, albo 9.
Organizm człowieka bez problemu potrafi wytworzyć kwasy tłuszczowe zbudowane w całości z wiązań nasyconych oraz z jednym wiązaniem nienasyconym (omega-9).
Gorzej wygląda sprawa z kwasami posiadającymi więcej wiązań podwójnych. Organizmy nasze nie posiadają sprawnych mechanizmów pozwalających na budowę cząsteczek kwasów wielonienasyconych. Potrafią jedynie przekształcać jedne kwasy na inne. W rezultacie przetwarzanie kwasów może odbywać się wyłącznie wewnątrz każdej grupy, a materiał wyjściowy w postaci prostszych kwasów musi być dostarczony z zewnątrz.
W grupie omega-3 podstawowe kwasy to: ALA, EPA i DHA, zaś w grupie omega-6 to kwas linolowy LA, gamma -linolenowy GLA i arachidonowy AA
Niezbędnymi dla człowieka kwasami omega-6 nie będziemy się dzisiaj zajmować, gdyż w przypadku typowego Polaka, weganina, wegetarianina, a przede wszystkim witarian, mamy go nadmiar i raczej powinniśmy go ograniczać, zamiast świadomie suplementować.
Bardzo wyraźnie ten problem było widać na przykładzie witarian guru Victorii Boutenko, gdzie do każdego deseru dodawała filiżankę słonecznika, czy zmielonych orzechów nerkowca. Była to po prostu bomba prozapalnej omega-6 !!!
W typowej diecie współczesnego człowieka cywilizacji zachodniej występuje znaczny nadmiar kwasów omega-6 przy jednoczesnym istotnym niedoborze omega-3.
Z prac prowadzonych w latach pięćdziesiątych XX wieku przez niemiecką uczoną, doktora nauk przyrodniczych i biochemii, Joannę Budwig wynika, że nierównowaga kwasów omega-3 / omega-6 jest jedną z głównych przyczyn obecnej epidemii chorób cywilizacyjnych, z nowotworowymi włącznie.
Johanna Budwig znalazła lekarstwo na raka w 1951 roku.
Budwig została powołana do prowadzenia badań w procesie utwardzania olejów do ciał stałych – innymi słowy, badała jak zrobić margarynę.
Dzięki tej pracy, jako pierwsza dowiedziała się, że kwasy tłuszczowe trans (utwardzone oleje) są szkodliwe dla zdrowia. Jednocześnie odkryła jak leczyć raka, a także inne choroby, w tym cukrzycę, zaburzenia czynności wątroby, choroby sercowo-naczyniowe i zapalenie stawów.
Budwig odkryła, że komórki nowotworowe są pozbawione składników odżywczych, potrzebnych na poziomie molekularnym (z prawami fotonów i neutronów) do odpowiedniej dojrzałości.
Jak również, że w przeciwieństwie do czerwonych ciałek krwi zdrowych ludzi, krwinki czerwone u pacjentów z rakiem nie zawierają warstwy tłuszczowej. To odkrycie doprowadziło do tego, żeby leczyć tę chorobą z 90% skutecznością.
Warto również zauważyć, że wielu z jej pacjentów chorych na raka było w 4-tym etapie, już po nieudanej operacji i radioterapii. Wielu z nich nie można było pomóc. Jednak nadal wciąż nie ma pieniędzy, ani zgody na to, aby stosować metody Budwig również we wcześniejszych stanach.
Leczyła za pomocą odpowiedniej diety, która odżywiała. Dieta Budwig jest gęsta w składniki odżywcze, nie zawiera produktów zwierzęcych, za wyjątkiem twarogu, który miesza się z olejem lnianym.
Ta awanturka oleju i nabiału dostarcza ciału potrzebnego pożywienia lecząc komórki na poziomie molekularnym. Komórki nowotworowe zostają oddzielane lub wchłonięte i ciało powraca do zdrowia w ciągu trzech miesięcy.
Budwig napisała i opublikowała sześć książek i wiele artykułów. Niestety niepotrzebnie straciła masę czasu i energii na wiele wyczerpujących sporów z producentami margaryny. Doszło do tego, że sądownie zakazano jej publikacji.
Źródło:
Halme, Erkki, Rola wielonienasyconych kwasów tłuszczowych w przezwyciężaniu raka i immunologiczne czynniki w ogóle, Townsend Letter dla lekarzy i pacjentów. Październik 90, Issue 87, str 710-711.
Wiemy, że DHA organizm pobiera z pożywienia lub syntetyzuje wykorzystując jako materiał wyjściowy EPA. EPA z kolei, tak jak DHA, może być dostarczony z zewnątrz lub wytworzony z ALA.
Kwas alfa-linolenowy ALA musi zostać dostarczony z pożywieniem dlatego nazywany jest podstawowym, niezbędnym kwasem tłuszczowym omega-3. Najbogatszym znanym w naturze źródłem tego kwasu jest olej lniany tłoczony z rzadko obecnie uprawianych odmian wysoko linolenowych, zawierający 50-60% ALA.
Jednakże badania wyraźnie wskazują, że konwersja ALA w EPA, a szczególnie w DHA jest ograniczona.
Do czego to prowadzi?
Wśród wegetarian i wegan panuje błędne przekonanie, że nasze zapotrzebowanie na EPA i DHA mogą być spełnione przez jedzenie oleju lnianego i innych źródeł roślinnych ALA.
Jednak w rzeczywistości liczba konwersji z ALA, szczególnie do DHA jest zbyt mała. I to nawet dla ludzi całkiem zdrowych, nie mówiąc o tych z brakami żelaza, cynku i pirydoksyny, czyli jednej z form witaminy B6.
Co obniża konwersję kwasów ALA do EPA?
• konsumpcja kawy, kofeiny i alkoholu,
• spożywanie tłuszczów trans,
• wysokie spożycie węglowodanów, cukrów i tłuszczów nasyconych,
• wysoki poziom cukru we krwi,
• genotyp,
• wysoki poziom stresu,
• Zły balans kwasów omega-6 względem omega-3,
• niedobry składników odżywczych (np. białek)
• Niedobory cynku, magnezu, wapnia, biotyny, witamin C, B3 i B6
• za duża ilość witaminy A i miedzi,
• przyjmowanie niektórych leków,
• ciąża oraz karmienie,
• wiek (spadek efektywności tych przemian po 35 roku życia).
Zaraz ktoś się odezwie, że przecież Budwigowa była chyba mądrzejsza od Pana. Oczywiście niewątpliwie, nikt mnie jeszcze nie nominował do Nobla, ale nie zapominajmy, że nie przez przypadek Budwigowa zalecała robić mieszaninę wysoko linolowego oleju lnianego z białym twarogiem, czyli białkiem zwierzęcym. Na marginesie zawierającym sporo kazeiny, którą dr. Campbell wyklął w swoim przełomowym chińskim badaniu.
Badania wykazały, że suplementy ALA takie jak olej lniany są w stanie tylko w niewielkim procencie podnieść poziom DHA w osoczu wegan, czy wegetarian, co jednoznacznie sugeruje, że gdy weganie i wegetarianie nie suplementują DHA ze stworzeń morskich, lub ich nie jedzą raczej na pewno mają braki kwasu tłuszczowego DHA.
DHA teoretycznie nie jest dla nas niezbędny. Naukowcy mówiąc o DHA mają na myśli stwierdzenie, że DHA jest dla nas bardzo ważny, gdyż teoretycznie może być syntetyzowany z ALA.
Ale właśnie tak jest tylko w teorii, i dlatego podręcznikach dietetycznych znajdziemy tylko dwa kwasy tłuszczowe zwane niezbędnymi, czyli omega-3 ALA i omega-6 LA
Uważa się, że tak długo, jak te tłuszcze występują w diecie, wszystkie pochodne długołańcuchowe kwasy omega-3 i omega-6 mogą być syntetyzowane w organizmie.
I jest to teoretycznie możliwe, co widać na zamieszczonym powyżej schemacie.
Dodatkowo biodostępność żelaza ze źródeł roślinnych jest również niska w porównaniu ze źródłami zwierzęcymi, więc niedobór żelaza jest powszechny u wegan i wegetarian. Jest to kolejny powód osłabienia konwerterów z ALA do DHA.
Możliwe, że z powodu mięsożernych diet naszych przodków, co zapewniało duże spożycie zarówno DHA, jak i AA (czyli kwasu tłuszczowego omega-6 arachidonowego), organizm wykluczył potrzebę rozwijania skutecznych mechanizmów konwersji.
Innymi słowy, ponieważ nasi praprzodkowie jedli dużo mięsa i ryb, już zawierających DHA i AA, nie potrzeba było nauczenia organizmu konwertowania tych kwasów z roślinnych ALA i LA.
Organizm zawsze pójdzie na łatwiznę. Woli dostać gotowy ważny składnik żywnościowy, niż zmuszać się do pracy ucząc się przekształcać prekursora w ten potrzebny.
EPA to drugi ważny dla nas długołańcuchowy kwas tłuszczowy omega-3, który dostarczamy sobie z jedzenia stworzeń morskich. Często określany jest jako ten anty-zapalny, ale nie znalazłam wiarygodnych badań potwierdzających ten fakt.
Tym bardziej, że zgodnie z raportem speca od tych spraw dr. Chrisa Masterjohna, wydaje się, że efekt EPA bardziej ingeruje w metabolizowanie omega-6 kwasu arachidonowego (AA), niżby miał jakąś inną ważną funkcję przeciwzapalną.
Spójrz ponownie na wyżej zamieszczony wykres.
Fajnie widać, że AA syntetyzuje prostaglandyny, które powodują stany zapalne. (oznaczone łososiowym polem na wykresie).
Natomiast prostaglandyny przeciw zapalne są produkowane przede wszystkim dzięki kwasowi EPA. (oznaczone niebieskim polem na wykresie).
EPA ma taką samą liczbę atomów węgla jak AA, dlatego konkuruje z AA w odniesieniu do enzymów, które go metabolizują. Prostaglandyny utworzone przez EPA są mniej zapalne od tych wytwarzanych przez AA, dlatego EPA jest często określana jako anty-zapalna.
Ale pomimo tego, że EPA jest z pewnością mniej zapalny od AA, to zupełnie nie ma sensu cieszyć się z anty zapalnych właściwości jednego kwasu, użytego w celu blokowania zapalnych właściwości innego.
Natomiast DHA jest rzeczywiście stosowany do syntezy związków, które odgrywają aktywną rolę w likwidowaniu stanów zapalnych. EPA jedynie oczyszcza niejako atmosferę. Można by go nazwać zainfekowanym produktem ubocznym syntezy DHA.
DHA jest najważniejszym z kwasów tłuszczowych omega-3, gdyż daje nam największe korzyści zdrowotne Pomimo tego, że z definicji DHA nie możemy nazwać niezbędnym, bo może być syntetyzowany z innego kwasu, to w praktyce jest niezbędny do zapobiegania chorobom i optymalnej pracy naszego organizmu.
Konwersja do DHA roślinnych źródeł ALA, takich jak olej lniany jest słaba u zdrowych osób, a u osób z niedoborem pewnych substancji odżywczych jest właściwie niezauważalna.
Weganie i wegetarianie są szczególnie podatni na słabe konwertery z ALA do DHA.
Jeśli już kupujesz olej lniany, w nadziei, że wspomagasz swoje zdrowie, rozważ również może zjedzenie dzikiej tłustej ryby (uwaga trzeba zjeść później chlorellę ze względu na metale ciężkie), albo wziąć suplement z oleju rybiego, pozbawiony metali ciężkich i transów.
Współcześnie, w ciągu ostatniego wieku, z powodu zmian w diecie poziom DHA obniżył się do stanów permanentnych niedoborów.
Badania pokazują, że nagminne niedobory DHA przynajmniej częściowo ponoszą winę za stale rosnącą ilość występowania chorób układu krążenia, chorób zapalnych, zaburzeń psychicznych i neuro rozwojowych.